De vrijheidsboom is 75 jaar oud, burgemeester onthult herinneringsplaquette

Op 31 augustus a.s. om 16.00 heeft waarnemend burgemeester C.B. Aptroot een herinneringsplaquette bij de vrijheidsboom aan het Oranjeplein onthuld. Onderstaand het artikel dat Jane Koopstra heeft geschreven in de Voorschotense Krant van 28 augustus ter gelegenheid van de onthulling van deze plaquette.

Op 30 augustus 1945 is de linde onder het toeziend oog van burgemeester Viveen door schoolkinderen geplant ter gelegenheid van de viering van de verjaardag van koningin Wilhelmina. Zij was het symbool van het verzet tegen de bezetter en de boom vertegenwoordigde de herwonnen vrijheid en het herstel van de democratie.

door: Jane Koopstra

Nu het 75 jaar geleden is, is door twee omwonenden van het Oranjeplein: Wim van den Eijkel en Berend Boucherie, het initiatief genomen tot het plaatsen van een herinneringsplaquette. Bij het overleg met omwonenden over de herinrichting van het plantsoen – het had langdurig als parkeerplaats gediend i.v.m. de bouw van het Deltaplein - ontstond de gedachte deze boom duidelijk te markeren als een plaats van herinnering aan vrijheid.

Ondanks de euforie over de bevrijding, zullen velen in het voorbijgaan ook gedacht hebben aan de talrijke slachtoffers die ook in Voorschoten zijn gevallen. Juist het Oranjeplein is getuige geweest van diverse oorlogshandelingen. Bijvoorbeeld de School met den Bijbel, nu de bibliotheek. Tijdens de mobilisatie waren daarin Nederlandse militairen ondergebracht, die toen de oorlog eenmaal losbrak, vanaf het schoolplein schoten op de laag overkomende Duitse vliegtuigen. Na de capitulatie gebruikten de Duitsers de school om soldaten uit te rusten voor vertrek naar het front. Op het schoolplein moesten ze hun uitrustingen ter controle door de overste uitstallen. Tijdens de hongerwinter was in de overdekte fietsenstalling op het plein een gaarkeuken., waar je tegen inlevering van bonnen noodrantsoenen kon ophalen. Het gezin van schoolhoofd Verrips woonde in het huis achter de school. Bij onraad werden de oudste zoons die de leeftijd hadden om voor de Arbeitseinsatz geronseld te worden in de kruipruimte van de school verstopt.

Tijdens de mobilisatie en de periode waarin de school gevorderd was door de bezetter werden de leerlingen ondergebracht in de Parkschool (achter het Gemeentehuis), de Teekenschool (deze ambachtsschool die stond op de plek van parfumerie Beauty X) en op Bijdorp.

Ook aan de noordzijde van het Oranjeplein, de huidige Koningin Wilhelminalaan, was bijvoorbeeld het woonhuis/kantoor van de notaris door de Duitse staf gevorderd. Het deed dienst als club voor Duitse officieren. Op nummer 12 , het huis van Koos van Leeuwen, was de Ortscommandant ingekwartierd. Wat deze niet (of wel) wist was dat er boven hem een jong joods echtpaar ondergedoken zat. Deze mensen zijn verraden – niet eens zozeer door toedoen van de Duitser - en overleefden de oorlog niet.

In 1948, ter gelegenheid van het vijftigjarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina, tevens het jaar van haar troonsafstand ten gunste van Juliana, werd het plein, dat toen nog Beatrixplantsoen heette, omgedoopt in Oranjeplein. Daarmee vervielen de namen van de Hendrikstraat (langs de bibliotheek) en de Wiltluststraat aan de overzijde, die overigens voor de oorlog Beatrixstraat heette en op last van de Duitsers in 1942 werd omgedoopt tot Wiltluststraat.

Het opschrift van de plaquette luidt:

VRIJHEIDSBOOM
Geplant op 30 augustus 1945
Deze boom staat voor de vrijheid van alle Voorschotenaren.
Bron: interview met Karel en Harrie Verrips (2005), Wim van den Eijkel