Gemeenteraads- verkiezingen 2022

Op 16 maart 2022, zo stond in mijn vorige column, zijn er opnieuw verkiezingen voor de gemeenteraad. Maar waarom houden wij, anders dan vaak elders in Europa, meestal verkiezingen op een woensdag? En waarom niet in het weekend?

Een lange traditie bij ons is dat de overheid zo veel mogelijk kiesgerechtigden in de gelegenheid wil stellen te gaan stemmen. Om uiteenlopende religieuze redenen vallen de vrijdag, zaterdag en zondag dan af. En ook de maandag, omdat de verkiezingsvoorbereiding dan in het voorafgaande weekend zou vallen. Een ander motief is dat basisscholen, waarin veel stemlokalen zijn gevestigd, op woensdagen het minst worden belast. 

Een uitzondering vormen overigens de verkiezingen voor het Europees Parlement. De woensdag valt vanwege Europese regelgeving buiten de periode waarin deze verkiezingen kunnen plaatsvinden, zodat in Nederland dan op donderdag wordt gestemd. Terzijde: de Kiesraad adviseert regering en parlement in wetgevende en uitvoerings-technische zaken over het kiesrecht en verkiezingen.

De kiesweg bepaalt: gemeenteraads verkiezingen zijn 44 dagen na 31 januari 

Waarom nu juist de dag van woensdag 16 maart en bij voorbeeld niet een week eerder of later? Is dat een besluit van de regering of van de Tweede Kamer, zou je wellicht denken? Nee,dat is niet het geval maar heeft te maken met een bepaling in de Kieswet. Hierin staat (artikel J.1) dat de verkiezingsdag voor de gemeenteraad valt op de 44e dag na de maandag in de week van 31 januari t/m 6 februari. En die maandag is volgend jaar de 31e januari. Als je daar 44 dagen bij optelt kom je precies uit op woensdag 16 maart, want de maand februari telt volgend jaar 28 dagen!
De Kieswet bevat veel gedetailleerde bepalingen over de organisatie van Europese, landelijke en decentrale verkiezingen. Er staat er bijvoorbeeld in dat een politieke partij die in de gemeenteraad maximaal 15 zetels bezet, ten hoogste 50 namen op de kandidatenlijst mag zetten. Een partij met meer dan 15 zetels in de Raad mag zelfs 80 namen noemen. Dat zal anders dan vroeger bijna niet meer voorkomen.

En hoe zit het nu met de partijnaam of “aanduiding” op het stembiljet bij lokale verkiezingen? Ook daarvoor bevat de Kieswet strikte regels! Die naam moet je laten registreren bij het hoofdstembureau in de gemeente,t enzij een partij er voor kiest met een zgn. blanco lijst uit te komen: in dat geval staat er géén naam, maar alleen een nummer boven de lijst met kandidaten op het stembiljet. Dit komt weinig voor. 

Als bij de landelijke Kiesraad de eigen partijnaam i.v.m. een eerdere deelname aan Tweede Kamer of Provinciale Statenverkiezingen al geregistreerd staat, dan werkt die registratie “automatisch” door naar het gemeentelijke niveau. En dat scheelt weer veel geregel.

Tenslotte. Een plaatselijke partij mag niet zo maar een aanduiding toevoegen aan een landelijk geregistreerde partijnaam. Wil je - als willekeurig voorbeeld- de aanduiding Voorschoten toevoegen aan de landelijke naam ChristenUnie, zeg ChristenUnie Voorschoten, dan is wel weer een aparte registratie vereist! Waarbij de lokale afdeling verder een verklaring van de landelijke partij moet overleggen, dat men geen bezwaar heeft tegen een dergelijke toevoeging.

In onze gemeente had bij de raadsverkiezingen van 2018 geen enkele geregistreerde, landelijke partij de toevoeging Voorschoten in de naam. De enige partij in 2018 met deze toevoeging was de lokale partij ONS Voorschoten. Uitgerekend die partij maakte onlangs bekend niet meer aan de Raadsverkiezingen van maart 2022 mee te doen, zo kon men vorige maand in deze krant lezen. Het kan verkeren!

Cees Bremmer