Zes stemmers tegen vier thuisblijvers

Met een opkomst van 59,9% ligt het percentage burgers dat in Voorschoten bij de gemeenteraadsverkiezingen een stem uitbracht een stuk hoger dan het landelijke gemiddelde, maar lager dan vier jaar geleden toen het opkomstpercentage in ons dorp 63,6% bedroeg. Voorschoten volgt hierin de landelijke trend. Nooit was er zo’n lage opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen: landelijk gemiddeld 50,1%, tegenover 54,5% in 2018.

Zes op de tien van onze inwoners gingen stemmen, vier bleven er thuis. Een redelijke score, maar ook hier dient de vraag zich aan waarom zoveel mensen het stembureau voorbijliepen. Uit landelijk onderzoek blijkt dat er diverse factoren spelen: ongeveer een derde is niet zeker op welke partij ze wil stemmen, een derde wantrouwt de gemeentelijke politiek en een derde zegt niet geïnteresseerd te zijn. Thuisblijvers hebben minder vertrouwen in de politiek dan mensen die wel gingen. Mensen met een praktische opleiding blijven vaker thuis dan hoger opgeleide kiezers. Of dit ook voor onze gemeente geldt weet ik niet, maar het lijkt mij goed hier de vinger achter te krijgen.

Waarom is dit van belang? Hoe minder praktisch opgeleide mensen stemmen, hoe groter de invloed van hoogopgeleiden op de uitslag. Dat kan leiden tot beleid dat niet representatief is; een coalitie met een uitvoeringsprogramma voor 4 jaar, die in theorie niet de steun van de meerderheid van de bevolking heeft. Slechts 60% van de Voorschotense bevolking wordt de komende vier jaar lokaal vertegenwoordigd. En dat botst met artikel 7 van de Gemeentewet: “De gemeenteraad vertegenwoordigt de gehele bevolking van de gemeente”. 

 In diezelfde lijn ligt ook de oproep in mijn vorige column tot meer diversiteit in de gemeenteraad. Een goede afspiegeling van de bevolking - man, vrouw, jong, oud, mbo’er en academicus, mensen met en zonder een beperking - draagt bij aan het beter gehoord worden van deze groepen: het versterkt de besluitvorming en verhoogt het vertrouwen in de politiek. Eindigde de vorige raadsperiode met 4 vrouwen in de raad, straks nemen 9 vrouwen zitting, bijna 50%.

Er bestaat mogelijk een verband met de sterke opkomst van lokale partijen de afgelopen jaren. Bij ons is Voorschoten Lokaal de grote winnaar van de verkiezingen. Met 2220 stemmen gaat de partij van twee zetels naar vier en zit daarmee de VVD op de hielen, die ondanks verlies nipt de grootste blijft. Mogelijk heeft Voorschoten Lokaal geprofiteerd van het wegvallen van ONS, de andere lokale partij. 

Inwoners en belanghebbenden mee laten denken over oplossingen

Het is opvallend dat in Drenthe in alle gemeenten lokale partijen de grootste zijn geworden. Een lijsttrekker gaf daarvoor het verschil in stijl als oorzaak. “De gemeente gaat naar de kernen en zegt, zo wordt het. De lokale partijen gaan de buurten en kernen in om met elkaar een plan te maken”. Ik denk dat het belangrijk is om meer als partner met inwoners te praten, inwoners uit alle geledingen van de samenleving te betrekken. Laat inwoners, belanghebbenden meedenken over oplossingen, schep duidelijke kaders en wek geen valse verwachtingen. Daarbij stuit je op dilemma’s die de politiek dan kan oplossen.

De afgelopen periode zetten raad en college stappen in de richting van burgerparticipatie. Er ligt een nota maar de uitvoering laat nog te wensen over, dat wordt in het dorp ook zo gevoeld. Gemeenten zouden daarnaast aan de bak moeten om in 2026 meer mensen naar de stembus te krijgen. Misschien dat een stembureau op een verrassende locatie (de Zilverfabriek?) daarbij helpt, maar wezenlijker is mijns inziens de Drentse aanpak. Laten mijn voorouders daar nou vandaan komen.

Marjolein Eshuis was tot 30 maart commissielid van de PvdA
Reacties welkom m.eshuis55@xs4all.nl
twitter: @EshuisMarjolijn