Burgerparticipatie: follow the money
De wijk verjongt. Ouderen gaan weg en jonge gezinnen met kinderen zijn blij met hun nieuwe woning. Met aan de overkant van de weg een groenstrook met kinderspeelplaats. Echter de weg daagt uit tot (te) hard rijdende auto’s. Een, nu nieuwe, gevaarlijke combinatie.
Bezorgde moeders bellen hierover de gemeente. Na een flinke tijd krijgen ze telefonisch contact met de betreffende ambtenaar. U snapt het probleem maar wat is er aan te doen? Kunnen hier bijv. verkeersdrempels aangelegd worden vraagt de bezorgde moeder? Helaas, mevrouw: hier is geen geld voor maar we gaan hier naar kijken als de weg weer aangepast wordt. Dit staat zelfs nog niet in de planning dus lost weinig op. Zullen we daar dan zelf maar bloembakken neerzetten en onderhouden, oppert de moeder? Nee mevrouw, dat is verboden.
Iedereen kent wel voorbeelden vanuit de eigen praktijk en eigen omgeving waar tevergeefs een beroep gedaan wordt op wat ondersteuning vanuit de gemeente. Veelal gaat het om relatief kleine bedragen, wat ruimte en flexibiliteit, die een groot verschil kunnen maken. In teveel gevallen echter tevergeefs. Eenmalige subsidieaanvragen, een startbijdrage, mogelijkheden om verkeers- en veiligheidsproblemen op te lossen, de inrichting te verfraaien, het gebruik van wat faciliteiten of ruimte in regelgeving etc. Zogenaamd: “klein bier” met veel effect en waardering. Je struikelt eerder over een molshoop in je eigen tuin dan over een berg bij de buren. De vraag is nu, waarom is dit zo vaak zo moeilijk en wordt dit afgewezen? Het simpele antwoord is zeker niet altijd onwil maar meer: het past niet in de systematiek en planproces van de gemeente. Procedures, regels, formats, planprocessen, criteria, verordeningen, prioriteiten uit coalitieakkoorden, etc. zijn o.a. de ankers binnen het bevoegd gezag om tot behoorlijk en transparant bestuur te komen. Op zich helder. Een neveneffect is echter dat teveel wordt dichtgeregeld en de beschikbare middelen al vastgelegd zijn, op basis van politieke beslissingen. Dit roept bij mij veel vragen op. Is die invulling door politici niet te dominant geworden en teveel een eigen leven gaan leiden? Staat die niet te ver van de praktijk en belevingswereld van de burgers af? Is de overheidsbubbel niet teveel in zichzelf gekeerd met haar eigen mores en sores, kan je je afvragen? Worden ambtenaren dan ook niet teveel klem gezet in hun bewegingsruimte om oplossingen aan burgers aan te bieden? Moet de menselijke maat en de praktijk niet meer uitgangspunt worden en niet de zorgvuldige uitvoering van regels en procedures?
Zitten burgers wel te wachten op het volledig vervangen van alle kliko’s in Voorschoten a 1,2 miljoen euro of het plaatsen (weer verdwenen) van bamboe verkeersborden in het centrum? Politieke beslissingen dus waar wel publiek geld voor over is. Het uitgeven van fors geld wel aan kliko’s en niet aan bijv. het proces van onderkabelen van hoogspanningsleidingen, met aantoonbare gezondheidsrisico’s is een keuze. Een politieke keuze, gemaakt door de huidige coalitie. Slechts een maal per 4 jaar kunnen burgers in het stemhokje hier uiteindelijk over oordelen.
Hoe kunnen we nu de wereld van de burgers en die van de overheid ook in niet verkiezingstijd meer verbinden? Met meerwaarde voor beide partijen? Burgerparticipatie probeert die brug te slaan maar dit proces gaat uiterst traag in Voorschoten en wacht nog op invulling en zeker resultaat. Vrijblijvende inspraak van burgers is helaas nog steeds de dominante omgangsvorm met burgers. Andere gemeenten zetten op dit vlak wel voortvarende stappen met een initiatieven als een burgerbegroting, burgerpanels, regelluwe zones, experimenteerruimten, etc. etc.
Laten we eens inzoomen op een ander voorbeeld dat werkt. Met een begroting van circa 53 miljoen euro op jaarbasis (ruim 2120 euro per inwoner) zou Voorschoten bijv. een buurt een eigen / wijk budget aan burgers ter beschikking kunnen stellen van bijv. 5 euro per bewoner. De totale kosten bedragen dan circa 125000 euro, hetgeen circa 0,23 procent van de begroting is. Het is dan aan de burgers zelf om met voorstellen ter verbetering van de eigen leefomgeving in de buurt te komen, die door de bewoners in de wijk zelf geprioriteerd worden. Na een zeer globale toets door de gemeente, op evidente ongewenste neveneffecten, worden deze projectvoorstellen dan spoedig uitgevoerd. In o.a. Den Haag (Haagse Kracht), Alphen aan de Rijn, Enschede en Sudwest Fryslan zijn hier goede ervaringen mee opgedaan. Voordelen hierbij zijn o.m.: de betrokkenheid van burgers met hun eigen woonomgeving en buren neemt toe, meer sociale cohesie en organisatie in de wijk, versterkt en verbetert de relatie met de gemeente en lost kleine praktische problemen op een natuurlijke wijze op. Ruimte geven en samen oplossingsgericht werken is dus het credo. En, ook een oplossing voor de verkeersveiligheid voor de bezorgde moeders in bovenvermelde straat.