Wat is vrijheid?
Het was op bureau 6, ’t Voorhuys, in het ruime nieuwe bijgebouw van de Dorpskerk. Normaal bracht ik als kiezer mijn stem uit, nu zat ik aan de andere kant van de tafel als lid van het stembureau.
We zijn het zo gewend even te gaan stemmen, met een vaag idee van wat er komt kijken om dat mogelijk te maken. Het verkiezingsteam van de gemeente was maanden bezig met de voorbereidingen, extra ingewikkeld dit jaar vanwege Covid-19. Men had ruimere locaties geregeld, meer vrijwilligers geworven en opgeleid om de stembureaus drie dagen te bemensen. Vervolgens kwamen praktische zaken zoals het klaarmaken van de stembureau-koffertjes en materialen, de aanschaf van extra schoonmaakspullen om de hokjes regelmatig te ontsmetten. Naast het inslaan van koffie, thee en versnaperingen was er de techniek om het aantal stemmen snel door te kunnen geven aan het ANP. Ten slotte moesten de 14 locaties worden afgebouwd en schoongemaakt. Al met al een enorme klus, dat besef ik nu des temeer.
Het lijkt heel simpel dat stemmen, maar er komt meer bij kijken dan je zou denken. Zo hadden we dit jaar ‘gewone’ stempassen, stempluspassen, kiezerspassen en een enkele briefstemmer die de envelop kwam afgeven. Daarnaast de onderhandse en de schriftelijke volmacht, de eerste behoeft legitimatie, de laatste is al gecontroleerd. En wanneer is een stembiljet ongeldig, hoe verloopt het tellen, uitgesplitst per kandidaat? Het totaal moet kloppen met het aantal ingenomen passen, en… ppfff dat is gelukkig goed gelukt op ons bureau, anders komt er een hertelling.
Het was druk, de opkomst leek hoog. Continue druppelden er mensen binnen, ervaren stemmers en beginnelingen. Jongeren die voor het eerst mochten stemmen, jongeren die voor het eerst gingen stemmen. En daar maakten ze soms een opmerking over, nog een beetje onzeker over hoe het eraan toeging op zo’n bureau, het rode potlood mee als aandenken.
In vrijheid
stemmen is niet overal vanzelfsprekend
Er verschenen ook enkele dertigers en veertigers voor wie het in vrijheid stemmen een bijzondere gebeurtenis was. Mensen afkomstig uit landen waar oorlog heerst, een dictatuur bestaat, waar inwoners niet mogen stemmen, of alleen op goedgekeurde kandidaten, of onder dreiging van geweld. Zij vertelden hoe bijzonder het was om voor het eerst in hun leven te gaan stemmen, of hoe het was nu in vrijheid hun stem uit te kunnen brengen, zonder bewaking bij de ingang van het stembureau. De dankbaarheid die ze toonden deed me wat: voor ons in Nederland is stemmen vanzelfsprekend, in landen als Syrië en Yemen bepaald niet.
‘Leve de vrijheid’, staat er op een bord bij de coronademonstratie afgelopen weekend in Amsterdam. Al bijna een jaar zijn we vanwege de gezondheidscrisis van onze vrijheden beroofd, zo zegt de krant. De roep op versoepelingen klinkt nu luider dan ooit, en niet alleen van corona-ontkenners en wappies. Heel onverstandig vinden wetenschappers, zolang een minderheid van de Nederlandse bevolking immuun is.
De onvrijheid waar mensen in veel landen mee geconfronteerd worden, is van een totaal andere orde dan de vrijheidsbeperkingen die wij door de coronamaatregelen ervaren. Zij kennen geen vrije meningsuiting, ze worden onderdrukt en lopen het risico gearresteerd te worden wanneer ze een afwijkende mening hebben. Het was goed om dankzij de reacties van enkele nieuwe kiezers weer eens stil te staan bij onze democratische voorrechten.