Forescate afgeleid van mythische Chatten?
De in mijn ogen meest dubieuze verklaring van de naam Voorschoten is, dat deze teruggaat naar de woonplaats van het Saksische volk de Chatten (in het Latijn Chatti of Catti) en wel van de Voorste Catten (de vooruitgeschoven plaats van de Chatten).
door Jan Spendel
De Chatten werden ook wel Bataven, Batavieren en Hessen genoemd. Voor het bewijs dat dit volk rond 50 voor Christus in het huidige Rijnland woonden, wordt dan verwezen naar de plaatsnamen Katwijk (Catwijck) en Sassenheim (heim of woonplek van de Saksen). Dat de in ons land binnentrekkende Chatten uit Saksen rondom de monding van de Rijn woonden is wel zeker en de plaatsnaam Sassenheim is daarvan het stille bewijs.
Duimzuigerij
Maar dat kan niet gezegd worden voor de plaatsen Katwijk of Voorschoten. Deze plaatsen verklaren vanuit de volksnaam van de Chatten/Katten is een voorbeeld van duimzuigerij. De Voorschotense Tennisclub en de Mixed Hockeyclub Forescate verbond zich met deze gissende verklaring van de plaatsnaam Voorschoten. Het is mooi bedacht maar niet gefundeerd op betrouwbare bronnen of logische redenaties. Bovendien komt de spelling Forescate nergens in de oude bronnen voor. Wel die van Forschate, Foreschate, Forschote of Vorscot.
Volgens de tekst bij de historie van de hockyclub is de plaatsnaam Voorste Catten in de loop der eeuwen verbasterd naar Voorschoten, met als tussenvorm Forescate. Maar daar is geen enkel bewijs van.
Chatten
Waarschijnlijk is de hockeyclub op het verkeerde been gezet door het verhaal van de heer R. van den Ende die tussen 1920 en 1930 tijdens een lezing voor de Maatschappij Tot Nut van ‘t Algemeen sprak over het volk de Chatten en hun woonplaatsen Katwijk aan de Rijn, Katwijk aan zee, Noordwijk, Zuidwijk (tussen Wassenaar en Voorschoten), Leiden, Lippinge (later Ter Lips) en Forescate aan de monding van de Rijn. Zijn conclusie was: Voorschoten is voortgekomen uit Forescate, een verbastering van de Voorste Catten.
Vissersboot, haakse bocht,
katteklei
De ruimte om te fantaseren is uitgelokt door het ontbreken van een betrouwbare verklaring voor Katwijk. Over kat in Katwijk zijn vele verklaringen gegeven. In willekeurige volgorde zijn dat: kat uit cat een vissersboot; Kat is persoonsnaam; kat uit opgehoogde weg "katte”; kat naar diersoort kat; kat naar het volk de Chatten; kat is hoek, haakse bocht of kat verwijst naar de grondsoort katteklei (zure klei) dat voorkomt rondom Katwijk vanwege de opening in de strandwal waar de Rijn in zee uitmond.
Ik kies voor de vissersboot. Een wijk is een benaming voor nederzetting. Katwijk is dan de plaats van de catboten. Katwijk in Noord-Brabant bij Cuijk is eveneens afgeleid van het vissersvaartuig. Dat geldt ook voor de Noord-Hollandse plaats Catrijp (gemeente Bergen).
Rivier de Fore
De meest serieuze verklaring voor Voorschoten (Forschate) is dat het eerste woorddeel teruggaat naar de rivier de Fore, later de Vliet en waar Veur (oude spelling Fore) en Voorburg (Foreburg) ook van afgeleid zijn.
Het tweede woorddeel schoot verwijst naar een uitspringend hoekland. Het dorp lag op een duin met rondom laagland en water.