Harm Klifman: Samen lezen
Lezen doe je altijd alleen. Het is jouw persoonlijke handeling met een boek. Tegelijk wint samen lezen aan populariteit. Leeskringen rijzen als paddestoelen uit de grond. Voegt samen lezen iets toe?
Perspectief
Je kunt er op allerlei manieren aan meedoen: via de bibliotheek, via #Brommeropzee (het boekenprogramma van de VPRO), via leesclubs van verenigingen. Samen hetzelfde boek lezen en daar over in gesprek gaan. Aan de hand van een inleiding door een van de deelnemers of gewoon lekker uit de losse pols. Leeservaringen uitwisselen, andere lezingen van hetzelfde boek horen, je oordeel scherpen - daar is het om te doen en dat is ook het aardige van deze uitwisselingen. Intussen gebeurt er meer dan dat.
Dat ervaar ik in de leesclub Boek en Pizza waar ik lid van ben. Eens in de zes weken zien we elkaar rond de avondmaaltijd (nu via Zoom) en bespreken we drie boeken. (Wat we eten, behoeft geen uitleg).
Het uitwisselen van leeservaringen bepaalt je er steeds bij dat jouw perspectief op het boek niet hét perspectief is. Iedere lezer neemt bij het lezen zichzelf mee. Elke leeservaring is anders. Dat geldt voor jezelf als je aan een nieuw boek begint, het geldt evenzeer voor een groep lezers die hetzelfde boek lezen. Dat maakt het uitwisselen van die ervaring verrijkend.
Vragen
Dit uitwisselen van leeservaringen kan ook opstap zijn naar de diepere vraag: wat maakt dat deze verschillen in leeservaring optreden? Zit dat alleen in verschillen tussen de lezers met ieder hun eigen lees- en levenservaring? Of kunnen we hier breder naar kijken: zit het misschien ook in de openheid van het verhaal, het boek?
Is het de tekst zelf die allerlei lezingen mogelijk maakt? Is het de techniek van de auteur die ruimte schept voor variatie in lezingen? In de karakters van de personages bij voorbeeld? Of zit het toch vooral bij onszelf als lezers? Heeft het te maken met onze ervaringen in het leven, met ons persoonlijke waardenpatroon, met wat we belangrijk vinden? In onze gesprekken in Boek&Pizza gaat het ook daar regelmatig over.
Blikverruiming
Een van de winstpunten van de leeskring is dat ik nu vaak boeken lees die ik zelf niet zo gauw zou kiezen en waarvan ik achteraf geen spijt heb, integendeel. Zo maakte ik kennis met het genre graphic novel via Gewonde stad van Gerolf van der Sperre en Johanna Spaey (2014) en las ik Sakura van Naoko Abe (2020).
Samen lezen kan op nog een andere manier: via boekensites en digitale leesclubs. Grote webshops als amazon.com en bol.com hebben rating- en reviewsystemen voor de boeken die ze verkopen. Ook gespecialiseerde webwinkels hebben zulke rankings, denk maar aan managementboek.nl.
Als potentiële koper heb je zo de mogelijkheid om kennis te nemen van de leeservaringen van anderen. Je bent voor een eerste indruk niet langer aangewezen op recensies in kranten, tijdschriften of vakbladen, de lezer is zelf recensent geworden.
Sites als hebban.nl, tzum.nl, boekenschrift.nl en goodreads.com zijn vooral clubs voor liefhebbers van het lezen.
Facebook
En ja, dan is er natuurlijk nog Facebook dat een platform is voor verschillende boekenclubs (‘FB-groepen’) met respectabele ledentallen. Het zijn groepen waar leeservaringen worden gedeeld, titels worden uitgewisseld, en vragen worden voorgelegd.
Het is opvallend met hoeveel enthousiasme in deze groepen gelezen wordt. Natuurlijk, de niet-lezers kom je hier niet tegen, dat weet ik ook wel. Maar daar staan zoveel wel-lezers tegenover, lezers die daar zichtbaar veel plezier aan beleven. En het leuke is: dit plezier is niet gebonden aan specifieke genres of aan ‘het betere boek’. Leesplezier laat zich niet opsluiten.
Harm Klifman is Neerlandicus, schrijver en filosoof. Meer informatie over hem en zijn werk is te vinden op zijn website
www.harmklifman.nl