De naam Forescate heeft meerdere betekenissen
Het buskruit werd het eerst gebruikt in Voorschoten bij het beleg van Rozenburgh in 1351. Een ander kruid, nu met een d, heeft de naam Forescate.
door: Jan Spendel
Allium schoenoprasum ‘Forescate’ is de Latijnse naam voor een grof bieslook soort. Ook wel sierui, sierlook, uiengras en pijpgras genoemd. De plant, een sprietig groen gras, is verwant aan bolgewassen als ui, prei en knoflook. Het is een oud gewas dat bij de Assyriërs, Grieken en Romeinen al bekend stond.
Is ons dorp soms vernoemd naar dit kruid? Het antwoord is nee! Het toeval wil dat Forescate ook de vermeende oude naam is van Voorschoten.
Ik zeg bewust vermeend, want volgens mij is de oudste en juiste spelling van Voorschoten in oude documenten aangetroffen: Forschate. Maar dat even terzijde.
Forescate is een kruid met een lilapaarse bloem die bloeit in juni en juli. Het kruid wordt 50 centimeter hoog en is forser dan het normale bieslook. De heilzame werking van bieslook op de mens is groot. Het kruid verlaagd de bloeddruk, bevat vitaminen en mineralen en verlaagd de kans op kanker. De bloemetjes zijn overigens ook eetbaar, leuk om de salade mee te versieren. Ook bijen zijn gek op de bloemen. Help de bijenstand te vergroten door Forescate te planten. Daarmee stel je ook ons voortbestaan op aarde veilig. Bijen zijn voor mens en natuur nodig. Misschien nu u dit leest, gaat u ook de bieslook “forescate” planten in uw tuin. Bieslook is wintervast. Koop een keer drie tot vijf bieslookplantjes, zet ze in je tuin als bodembedekker en je hebt altijd genoeg bieslook.
Het woord Forescate is een homoniem. Forescate en Forescate zijn identiek gespeld, hebben geen gemeenschappelijke wortel, je spreekt ze op dezelfde manier uit en toch hebben ze verschillende betekenissen. Voorbeelden homoniemen zijn: arm (lichaamsdeel) en arm (niet rijk); deken (kleed) en deken (geestelijke); gerecht (maaltijd) en gerecht (rechtbank) en tenslotte graven (spitten) en graven (adelijke personen).
Fore verwijst naar de rivier “de Fore”, “scate”naar duinrug
De meest aannemelijke verklaring voor de plaats Forescate - later geschreven als Voorschoten - is, dat het Germaanse woorddeel Fore verwijst naar de rivier “de Fore”, de oude naam van de Vliet en dat het Germaanse woord “scate” teruggaat naar een schoot, een duinrug, gelegen in laag liggend moerassig terrein. Deze situatie past heel goed bij het dorp Voorschoten aan de Vliet en op het “hoghe”, daar waar de dorpskerk staat.
Forescate voor het grove bieslook betekent letterlijk vertaald uit het Latijn: “zal zwermen”. Dat moet volgens mij dan weer losjes en beeldend vertaald worden naar “zwerm stekels”. Dat past beter bij de bloem die bloeit. Maar als iemand een betere verklaring weet, dan lever ik deze graag daarvoor in.