Oranjeboom- en Frisoflat de eerste hoogbouw
Het allereerste flatgebouw in Voorschoten staat aan de Raadhuislaan, op de hoek van de Oranjeboomstraat. Het complex werd gebouwd in 1952-1954 door het bouwbedrijf van Gerard en Piet Niersman.
door Joost Baas en Jan Spendel
Het was een voorbeeldproject van etagewoningen. Maar al snel kreeg het de naam Oranjeboomflat. Een eervolle verwijzing naar de in 1938 afgebroken Oranjeboommolen, een stenen windkorenmolen die ooit zijn maalwerk deed op de hoek van de Kerksloot (later Molensloot) en de Vliet.
Ter herinnering aan deze markante molen werd ook een straat er naar vernoemd. De gevelsteen van de molen is in de zijgevel van het flatgebouw gemetseld aan de straatkant van de Oranjeboomstraat.
Het eerste flatgebouw in Voorschoten is een ontwerp van architectenbureau D.O.W. met directeur C. Verhey aan het roer. Het ontwerp doet vooroorlogs aan maar is gemaakt in de wederopbouwperiode voor de sociale huurmarkt.
De Oranjeboomflat telt 3 portieken met in elk portiek 6 voordeuren. Elke deur geeft toegang tot een appartement, ook wel in ons taalgebruik ‘flat’ genoemd, naar het Engelse woord ‘plat’, in de betekenis van gelijkvloers. In totaal zijn er in het flatgebouw 18 flats gestapeld waar hele gezinnen in woonden.
De Friso Flat is
de eerste galerijflat
in Voorschoten.
De Frisoflat
Op de tweede plaats komt de Frisoflat (Friso Flat), gebouwd door in 1958 door aannemer H.L. Lobel (Leidseweg 136) en ontworpen door architect Zwaagstra. De Friso Flat is wel de eerste galerijflat in Voorschoten.
Hoewel de naam suggereert dat de flat vernoemd is naar prins Friso, zoon van Beatrix en Claus, lijkt dat niet voor de hand te liggen, daar hij geboren is in 1986.
Johan Willem Friso van Nassau-Dietz lijkt meer de persoon die verbonden is aan de Frisoflat. Hij leefde van 1687 tot 1711. Hij overleed evenals prins Friso door een tragisch ongeluk, hij werd meegesleurd door een golf in het Hollandsch Diep.
Hoewel de heer Zwaagstra landelijk geen grote bekendheid geniet als architect, is de flat een prachtig voorbeeld van de architectuur van de vijftiger jaren. Het ontwerp heeft nog vele karakteristieken van de functionele bouw van de jaren 30, zoals is vormgegeven door de Stijlgroep en Bauhaus.
Een hoogbouwpand met vrij liggende galerijen aan de achterzijde is redelijk uniek in Nederland, omdat de bouwstijl sindsdien met de zakelijke stijl die in de zestiger jaren is ontwikkeld, wezenlijk is veranderd.
Ook de hal is qua structuur en inrichting typerend voor deze periode.
De flat is zowel aan de voorgevel als achtergevel en in de hal nog steeds vrijwel geheel in originele staat. Het monumentenbeleid in Nederland is juist gericht op het behoud van de vroeg naoorlogse bouw, omdat de laatste jaren veel van deze gebouwen verloren zijn gegaan. De flat is een prachtig gebouw waar Voorschoten trots op mag zijn.
Bronnen: www.FrisoFlat.nl en https://niersman.com/over-niersman/historie/
