Raadsverkiezingen maart 2022
Terwijl men op dit moment in “Den Haag” nog druk formeert voor een volgend kabinet, starten over ruim 4 maanden in Voorschoten al weer formatiegesprekken over een nieuw bestuurscollege.
door: Cees Bremmer
Immers 16 maart 2022 zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. Een week later vindt op 23 maart het afscheid plaats van de ”oude” gemeenteraad. De dag erop wordt de gemeenteraad 2022-26 officieel geïnstalleerd. Daarna kunnen onderhandelingen over een nieuw Voorschotens college formeel van start.
Het initiatief hierbij ligt doorgaans bij de partij die bij de raadsverkiezingen als grootste uit de bus komt. De VVD behaalde bij de afgelopen raadsverkiezingen in 2018 vijf zetels (+ 1) en werd zo de grootste partij. Groen Links won toen zelfs twee zetels en steeg naar vier.
Hoe word je eigenlijk
gemeenteraadslid?
Dat ben je niet zomaar! Praktijk is meestal dat een politieke groepering, een landelijke hetzij een lokale partijorganisatie je allereerst op een zogeheten kandidatenlijst zet. Dat vereist het nodige papierwerk in de zin van het voldoen aan een aantal wettelijke vereisten. De Kieswet bevat hierover gedetailleerde regels. Je moet bijv. tenminste 18 jaar oud zijn en inwoner zijn van de eigen woonplaats, in concreto Voorschoten. Een verklaring omtrent gedrag (VOG) wordt op prijs gesteld. Je hoeft evenwel geen lid te zijn van een politieke partij om raadslid te kunnen worden.
Je mag je ook als eenmansfractie op een lijst laten zetten, dan kom je op een zgn. “blanco lijst”, zonder naam-aanduiding. Deskundige ambtenaren op het gemeentehuis helpen bij alle vereiste formaliteiten voor het indienen van de kandidatenlijsten. Nederland kent in totaal ca 9.000 raadsleden. Het college van B&W is verantwoordelijk voor de organisatie van de raadsverkiezingen.
Voorinlevering
Vóór de officiële dag van indiening ervan, kan men de stukken al laten controleren door het gemeentelijk centraal stembureau. Dit noemt men de “voorinlevering”. Het helpt om eventuele fouten, zoals verkeerd ingevulde of ontbrekende stukken cq handtekeningen tijdig op te sporen. Niets frustrerender wanneer na veel huisvlijt een kandidatenlijst uiteindelijk ongeldig blijkt en een “hersteloperatie” vereist is!
Direct na het onderzoek op de officiële dag van de kandidaatstelling, liggen kandidatenlijsten enkele dagen publiekelijk ter inzage. Partijen die voor het eerst aan raadsverkiezingen meedoen moeten uiterlijk 14 dagen voor de dag van kandidaatstelling (31 januari 2022) een waarborgsom van € 112,50 betalen. Men krijgt dit terug als bij de eerstvolgende verkiezing een geldige kandidatenlijst wordt ingeleverd.
Kiesdeler
Nederland kent anders dan bijv. buurland Duitsland, geen kiesdrempel. Maar wij kennen wel een kiesdeler: het aantal benodigde geldige stemmen om ten minste één zetel te behalen. Een voorbeeld. Doordat Voorschoten op 1 januari 2018 inmiddels meer dan 25.000 inwoners telde, ging de gemeenteraad toen van 19 naar 21 raadszetels. Bij de raadsverkiezingen van 2018 waren er een kleine 20.000 kiesgerechtigde Voorschotenaren. Daarvan brachten ruim 12.000 personen hun stem uit. Dat betekende een opkomst van 63,5%.De kiesdeler bedroeg in Voorschoten in 2018 daarmee een kleine 600 stemmen: de uitkomst van ca 12.000 geldig uitgebrachte stemmen gedeeld door 21 raadszetels.
Bij een ongeveer gelijke opkomst straks op 16 maart 2022 zal de kiesdeler vermoedelijk weer in deze buurt uitkomen. Overigens is de kiesdeler variabel doordat het aantal opgekomen kiezers bij elke verkiezingen anders is. Hoe hoger de opkomst, hoe hoger de kiesdeler uitvalt. Een verkiezingsstrijd met herkenbare issues, zoals bijv. over gemeentelijke zelfstandigheid of herindeling mobiliseert doorgaans veel kiezers naar de stembus. En dat is vaak gunstig voor de grotere partijen, zoals de kleinere doorgaans gebaat zijn bij een lagere opkomst. Een nieuw kabinet dat er tegen maart a.s. hoogst waarschijnlijk is, kan verder de opkomst beïnvloeden. Maar daarover een volgende keer!