De Knotwilg: een nuttige
en mooie boom
Als bij een quiz de afbeelding van een knotwilg voorbijkomt, zullen alle kandidaten de naam waarschijnlijk wel raden. Zo bekend is deze boom in ons land. In Voorschoten staan er ruim 700.
Rinze Hofman
Meestal in het buitengebied, maar zeker ook wel in het dorp zelf. Mooi in een rij staand zijn ze te vinden bij o.a. het Tuinderspad, Langs de Korte Vliet en de Kniplaan. Van oorsprong is de knotwilg een ‘gemaakte’ boom die je met name in de polders vindt. De boom (schietwilg) die ervoor gebruikt wordt kan zonder te knotten makkelijk 20 meter hoog worden. Boeren plantten ze vroeger in hun weilanden aan. Ze gebruikten de twijgen als vlechtmateriaal voor manden en de dikkere takken voor het maken van een afscheiding. Prikkeldraad was er immers nog niet. Een teveel aan hout hinderde niet want de kachel thuis of de oven van de bakker brandde er prima op. We noemen dit gebruiks-, of beter gezegd, geriefhout. Regelmatig werd de boom hiervoor van zijn takken ontdaan. Zo ontstond de bekende knot.
Karakteristieke boom
In deze moderne tijd hebben de boeren dat geriefhout niet meer echt nodig, waardoor veel knotwilgen op enig moment aan hun lot overgelaten werden. Gelukkig zijn er vrijwilligersgroepen die het knotten van de bomen voor hun plezier overnemen en de boom zo voor het landschap behouden. Daar mogen we blij mee zijn, want het is een bijzonder karakteristieke boom die echt in het Hollandse landschap thuishoort.
Eenden en insecten
In Voorschoten zorgt de gemeente (Groen) ervoor dat de bomen met de regelmaat geknot worden. Afhankelijk van de grootte en groeikracht van de boom gebeurt dit om de 3 tot 5 jaar. Ondertussen is men gaan beseffen dat de boom, op een andere wijze dan het gebruik als geriefhout, van grote waarde is in de natuur. De takken waarop de wilgenkatjes in bloei komen leveren veel stuifmeel en nectar voor insecten. Zeker vroeg in het voorjaar, als er nog weinig voor de insecten te halen is. Daarnaast is het hout van de wilg zacht waardoor de knot van binnen vrij snel verrot en een prima plek biedt aan dieren om zich in te verschuilen of als nestgelegenheid kan dienen. Vooral eenden kan je er met regelmaat in vinden. Bovendien gebruiken vleermuizen de (rijen) wilgen als oriëntatiepunt tijdens het vliegen. Al met al reden om de knotwilg de waardering en het onderhoud te geven die hij verdient.