‘Als de trein ’s nachts toeterde, zat ik rechtop in bed’

Even was Voorschoten wereldnieuws die 4e april 2023, vandaag precies een jaar geleden. Nationale en internationale pers brachten doorlopend verslag. De Koning kwam op bezoek en talloze praatprogramma’s wilden met omwonenden en hulpverleners praten. Hoe gaat het, een jaar na dato, nu met hen? 

Tijdens werkzaamheden aan het spoor botste een goederentrein op een kraan. De kraanmachinist kwam daarbij om het leven. Een toerazende intercity ontspoorde door de vele brokstukken op de rails. Twee van de vier wagons kwamen in het weiland van de Cathrina’s Hoeve terecht. Zo’n dertig mensen raakten gewond waarvan 19 ernstig.

Brandweer
‘’Pas toen ik terug kwam op de kazerne merkte ik wat het met mij deed en, vertelt Thimo de Vries van de vrijwillige brandweer. Hij zat in de eerste wagen. ‘We waren 5,5 minuut na de eerste melding ter plaatse. Overal lagen slachtoffers, mensen waren uit de treinen geslingerd en sommige ernstig gewond. Dan handel je, Je grijpt terug op je training, je reageert.

Gelukkig zijn we ontzettend goed getraind, onze kazerne is een TGB, Terrorisme Gevolgen Bestrijding. Dit was natuurlijk geen aanslag maar de chaos en ravage waren wel vergelijkbaar. Daarnaast zijn we ook heel goed uitgerust en die combinatie van kennis en tools, heeft levens gered, dat weet ik 100% zeker. En alle onderzoeken onderschrijven ook dat de hulpverlening goed is verlopen. Bij terugkomst in de kazerne waren er nog veel vrijwilligers en het team Collegiale Opvang. We hebben alleen maar gepraat. En toen ik mijn vriendin aan de telefoon had kwamen de tranen. 

In het begin dacht ik er wel elke dag aan, dat is in de loop der maanden verminderd tot een paar keer per week. Op zo’n moment is het fijn dat je met je naaste collega’s kunt praten die hetzelfde hebben doorgemaakt. Ik ben enorm onder de indruk van onze burgemeester, ze zat niet bij de praatprogramma’s maar in onze kazerne, luisterde naar ons verhaal. Een echte burgemeester die voor haar inwoners gaat.

Als ik iets van het ongeluk heb geleerd, is het dat je meer kan dan je zelf denkt. Het heeft ons zelfverzekerder gemaakt en als kazerne zijn we nog dichter naar elkaar gegroeid. Het was een ervaring die je natuurlijk wel had willen missen maar waar we uiteindelijk heel trots op zijn want dankzij alle trainingen en onderling vertrouwen wisten we wat we moesten doen en hebben levens kunnen redden. Onze bevelvoerder is door diverse kazernes uitgenodigd om over de hulpverlening te vertellen. Niemand had dit ooit meegemaakt. Wij hebben daar waardevolle dingen geleerd en dan denk je: we hebben het toch maar gedaan!’

Burgemeester
Waar andere burgemeesters nog in geen 25 jaar een dergelijk ongeluk meemaakten, stond Nadine Stemerdink, amper twee jaar na haar benoeming, de nationale en internationale pers te woord. ‘We hebben op adrenaline gelopen’, knikt ze. ‘Elke ambtenaar op het gemeentehuis en het college. De lopende zaken gingen door en daarnaast waren er talloze overleggen met BAM en ProRail, hoe gaan ze dit opruimen? Pas toen de wagons weg waren uit het dorp, kwam de verwerking.

Zelf kreeg ik precies na één week de terugslag. Midden in de nacht werd ik badend in het zweet wakker, de film speelde zich constant in mijn hoofd af en ik wist het zeker: deze keer had ik het telefoontje gemist. De volgende morgen ben ik wel naar kantoor gegaan. Ik zou me toch niet laten kennen maar het ging niet. Ik ging op de bonnefooi naar het spoor en daar zagen de medewerkers van ProRail gelijk wat er aan de hand was. Ik moest met ze mee. Anderhalf uur zijn we gaan lopen op het spoor, en maar praten en ja, ook huilen. Het moest er gewoon uit! Maar toen was ik het gelukkig voor het grootste deel ook kwijt. Van hen kreeg ik een stukje van het spoor, dat schijnt traditie te zijn bij zo’n ongeluk. Het staat nu in mijn tuin met plantjes ernaast. 

We hebben iets unieks met zijn allen meegemaakt, daar heb ik iedereen ook voor bedankt. Ambtenaren, hulpverleners en omwonenden, allemaal hebben ze gehandeld en gedaan. Heel bijzonder. Maar ook de mensen van de buitendienst hebben een topprestatie geleverd, vooral na het vertrek van de wagons want toen moest heel veel hersteld worden. Zes weken lang is keihard gewerkt. 

Tijdens het bezoek van de Commissaris van de Koning in oktober was er tijd voor een terugblik. Ik sprak toen met Wendy van de meldkamer. Zij kreeg de allereerste melding: we hebben een klap gehoord. Volgens protocol moest ze eerst doorvragen maar tijdens het telefoongesprek hoorde zij zelf de tweede klap. Dankzij haar snelle reactie is de hulp zo snel en adequaat op gang gekomen. Dat er maar één dode, hoe erg dan ook, bij het ongeluk is gevallen, is dankzij die snelle en goede inzet van iedereen. Dat blijkt ook uit alle rapporten.’

Zelf heeft burgemeester Stemerdink het afgelopen jaar bij verschillende veiligheidsregio’s haar verhaal verteld en binnenkort komt er een artikel in het Burgemeestersblad. 

Daphne en Rebecca
De klap was bij Daphne voor de deur maar de ravage lag bij Rebecca even verderop. En dan komen twee verhalen ineens bij elkaar. Want het bleek Daphnes echtgenoot Dennis te zijn die het eerst 112 belde. ‘Na de eerste klap konden we niks zien, omdat alles donker was. Na de tweede klap wisten we dat het een passagierstrein was en dus foute boel. Die dag ging in een roes voorbij, pers kwam aan de deur of belde terwijl ik alleen maar dacht: de kinderen moeten naar school. ’s Avonds realiseerde ik me pas dat het wereldnieuws was. Slachtofferhulp kwam direct op gang en daar heb ik gebruik van gemaakt. Ik heb me lang afgevraagd of ik meer had moeten en kunnen doen? Ik denk er nog vaak aan, al wordt dat minder. Maar als een trein ’s nachts toetert, zit ik nog wel eens rechtop in bed. Als buurt zijn we closer geworden. Ik ontmoette mensen uit de wijk die ik helemaal niet kende. Nu wel.’

Rebecca stond die dag volop in de spotlights. Zij en haar man vingen verschillende passagiers op uit de trein. Later die dag kwam de Koning bij hen op bezoek en ’s avonds zaten ze bij Beau aan tafel. ‘Enorm hectisch ja maar ook weer heel bijzonder. De pers kwam ook daarna constant langs en er was veel toerisme. Op een gegeven moment heb ik de gordijnen dicht gedaan. Ik vond het wel goed zo. De hulpverlening voor ons als bewoners kwam heel snel op gang. Vanuit de gemeente en vanuit slachtofferhulp. We hebben het niet nodig gehad want het ging best goed. De kinderen hebben het vooral op school verwerkt. Iedereen wist er van. Met één van de slachtoffers heb ik nog een keer telefonisch contact gehad en een ander heeft ons een bedankkaartje gestuurd. Verder laten we het.

De eerste trein die na het ongeluk weer over het spoor ging, toeterde volop. Het leek wel een eerbetoon. Angst voor herhaling hebben we niet, het was natuurlijk een vreselijk ongeluk maar pas onlangs realiseerde ik me dat het alweer een jaar geleden is. We hebben gehoord dat er ’s nachts geen werkzaamheden meer worden uitgevoerd als er nog treinen rijden, dat geeft wel rust. Nog een keer op televisie? Nou nee, ik vind het zo wel genoeg.

Boer Freek
De naam ‘boer Freek’ werd een begrip in de regio. Twee wagons kwamen op het land van de familie Van Vliet terecht. ‘Pers belde de hele dag door maar het werk van een boer gaat altijd door 24/7, daar was gewoon geen tijd voor. We hebben op een gegeven moment de telefoon maar uitgezet.

De volgende dag stonden het bergingsbedrijf Mammoet en ProRail op de stoep en begon het overleg over de berging. Ze wilden over ons land de wagons weghalen. Zelf hebben wij de oplossing aangedragen om parallel aan de Papelaan naar de werkweg langs het spoor te gaan. Wanneer de weg dwars door de polder zou gaan, konden wij de koeien niet weiden. De sloot werd gedempt en het talud deels afgegraven. Er is dag en nacht gewerkt, lastig want je moet ook hier slapen en dat is niet makkelijk met al die herrie en licht om je heen. Toen de wagons weg waren, begon het herstel van het spoor en het land, dat heeft uiteindelijk twee maanden geduurd in een goede samenwerking. Je ziet er nu niks meer van, alleen dat er nieuw gras is ingezaaid. 

Mijn vrouw Gerda en ik zijn nogal nuchter. Natuurlijk hebben we er samen over gepraat maar je moet toch aan de slag, dieren wachten niet. Toch ben ik anders naar de trein gaan kijken. Ik ben hier geboren en de trein was er altijd, ik weet niet beter. Maar zeker die eerste maanden, als de trein toeterde, ben je toch alerter. Dat is inmiddels al stukken minder maar het blijft toch in je achterhoofd zitten.’