Monumentendag in Voorschoten in 2120

Een tocht langs historische plekken, door Jane Koopstra in de Voorschotense Krant van oktober.

Hoe ziet Voorschoten er over 100 jaar uit? Niemand weet het, maar aan de hand van de hedendaagse prognoses over met name het klimaat, is een volgende rondleiding door Voorschoten niet ondenkbaar.

We bezoeken de Cathrina's Hoeve achter het spoor. Honderd jaar geleden was dit een van twee overgebleven zuivelboerderijen in Voorschoten. Nu is het een veel bezocht museum, vooral door mensen uit de Randstad. De achterkleinzoon van boer van Vliet leidt de bezoeker rond en demonstreert het melken. Hij houdt er nog twee koeien op na, een zwartbonte en een bruine. "Voor de chocolademelk" zegt hij gekscherend tegen de kinderen in de groep.

Al bijna honderd jaar zijn er bijna geen boeren meer, het teveel aan stikstof kwam voornamelijk op hun conto en mede bij gebrek aan een doeltreffende lobby in Den Haag, zijn zij opgeofferd voor andere belangen, zoals de woningbouw, die ook in Voorschoten voorrang heeft gekregen. Veel boeren zijn geëmigreerd, met name naar landen waar het gevaar van stikstof en CO2-uitstoot wordt bestempeld als "fake news". China bijvoorbeeld is een vooraanstaande zuivelexporteur geworden sinds Wageningse ingenieurs de lokale boeren daar de kneepjes van het vak hebben geleerd.

Door de hoge woningnood zijn alle bouwlocaties benut en zijn Voorschoten en Leidschendam volledig aan elkaar gegroeid. In de Duivenvoorde Corridor was gelukkig geen sprake van bijzondere flora of fauna die dreigde verloren te gaan zodat er zonder bezwaar gebouwd kon worden.

Wel is Voorschoten zelfstandig gebleven. Men kwam uiteindelijk tot het inzicht dat fusie tot één grote gemeente niet de beoogde voordelen opleverde. Voorschoten heeft dan ook onlangs haar 500 jarig bestaan als zelfstandige gemeente groots gevierd.

De voorspellingen van het IPCC werden helaas bewaarheid. Door het smelten van het landijs op Groenland is het waterpeil de afgelopen eeuw zo'n 40 cm gestegen. Voorschoten – net als vele andere gemeentes – is er redelijk laat van doordrongen dat bouwen in de polders onverstandig was. Er zijn allerlei kleine waterschapjes ontstaan die onder auspiciën van Hoogheemraadschap Rijnland met tientallen extra pompen bezig zijn deze polders droog te houden. Bij dreigende springtij zijn er buurtwachten die bij gevaar het sein tot evacuatie kunnen geven.

Verder bezoeken we wat voormalige bankgebouwen. Bij banken denken we tegenwoordig aan de zandbanken die langs de gehele kust zijn aangelegd, maar vroeger hadden deze geld in natura, moeilijk voor te stellen nu alle gelden virtueel zijn. In een vitrine zijn wat biljetten en munten van vroeger te zien.
Ook het vroegere postkantoor is de moeite waard. Onvoorstelbaar hoeveel mensen vroeger nodig waren om een bericht van de een naar de ander te sturen! Een enkel kerkgebouw staat er nog, De Dorpskerk, die vanwege haar betekenis is behouden, is hotel geworden en is helaas niet meer toegankelijk voor het publiek. Het Burgemeester Berkhoutpark is praktisch het enige stukje natuur dat Voorschoten nog rijk is. Ter voorkoming van aantasting door stikstofuitstoot, is het geheel voorzien van een glazen koepel. Om het half uur zijn er rondleidingen.

Er is veel veranderd de afgelopen 100 jaar. Er zijn veel banen verdwenen, maar het eeuwige gevecht tegen het water en de stikstof- en CO2-uitstoot heeft ook weer nieuwe gecreëerd.