Echtpaar Staal gaf Huize Allemansgeest naam Berbice

Voorschotenaar Jan Spendel schrijft maandelijks een artikel over opmerkelijk Voorschoten. Voor de maand augustus stond dit artikel over Berbice gepland. Vanwege de actualiteit plaatsen we zijn artikel nu alvast online. 

Op 6 februari 1822 kocht het echtpaar Hendrik Staal en Catharina Kip van burgemeester/maire Johan Pompe van Meerdervoort de Voorschotense buitenplaats Allemansgeest met de twee boerderijen de Corneliahoeve en Allemansgeest er bij. Ze kwamen uit de particuliere Nederlandse kolonie Berbice. 

Hendrik Staal (1782-1824) is de zoon van de Utrechtse rentenier Jan Staal en Maria ten Sijthof. Hij kwam als sergeant naar de kleine particuliere Nederlandse kolonie Berbice (naar de rivier Berbice). Daar vergaarde Hendrik als agent en vertegenwoordiger van de Sociëteit van Berbice (eigenaar van de kolonie) en als zaakgelastigde een groot fortuin. Hij verkeerde in de betere kringen van bestuurders en plantage-eigenaren. In 1813 had hij samen met een collega een advocatenkantoor. 

Zijn vrouw Catharina erfde van haar moeder de katoenplantage Caap Batavia in de kolonie Essequibo (Brits-Guyana) met de daar werkende slaven. Ze had ook geld en een dochter Catharina Elisabeth Paradijs (1815-1866) aan haar eerste huwelijk met advocaat Jan Anthonij Paradijs overgehouden. 

Bij de overdracht van Berbice aan de Engelsen in 1815 werd het echtpaar schadeloos gesteld. Er was genoeg geld om te gaan rentenieren. De tropen waren daar mooie jaren voor ze geweest, maar het sloopten wel hun gezondheid. 

Naar de barbiesjes gaan is een gezegde voor “doodgaan”. Berbice stond bekend om zijn moordend klimaat. Voor hun gezondheid gingen ze terug naar Nederland, kwamen terecht in het dorp Voorschoten en kochten het buitengoed Allemansgeest. De Staals verbouwden Huize Allemansgeest en vernoemden het naar hun kolonie Berbice. 

Lang heeft Hendrik Staal niet kunnen genieten van Huize Berbice. Hij stierf daar in 1824 op 42 jarige leeftijd. Na de dood van Hendrik Staal vertrok Catharina snel uit Huize Berbice. Ze verhuurde het landhuis aan de voormalige minister van Koophandel en Koloniën, baron Johannes Goldberg. Hij genoot eveneens niet lang van Huize Berbice. De in financiële problemen geraakte Goldberg stierf in 1828. Het buitenhuis kwam leeg en Catharina verkocht het in 1829 met de twee boerderijen.

Catharina bleef na de dood van Hendrik Staal samen met haar dochter wel in Nederland. Ze hertrouwde in 1831 te Arnhem met de weduwnaar Willem Hendrik Gerlings (1783-1844). In 1844 werd ze voor de derde keer weduwe. Zelf stierf ze op 12 maart 1850 in Velp (Gelderland) op 60 jarige leeftijd.

Wat nog aan Allemansgeest herinnerd is de boerderij met daarin een restaurant. In de zeventiende eeuw heette het nog “De Herberge van outs genaemt de scheepmakerije” en een eeuw later “Rust-Wat”. De veer bij de boerderij bracht mens, paard (en wagen) van de Voorschotense kant van de Holflaan schuin over de Vliet naar de Zoeterwoudse Hoflaan, en andersom.

Door Jan Spendel