Veteranendag: ‘Een oorlog kent geen winnaars’

Of ze nu in Indonesië, Nieuw Guinea, voormalig Joegoslavië, Libanon, Afghanistan of waar dan ook uitgezonden waren, of van welke leeftijd ze zijn, alle veteranen waren het afgelopen zaterdag roerend eens: ‘Oorlog kent geen winnaars. Nooit!’ Een uitspraak van Eerste Luitenant Maaike Hoogewoning, veteraan en winnaar van de Witte Anjer prijs 2019. Zij gaf een lezing naar aanleiding van haar boek ‘Oorlog in de operatiekamer’. 

Maaike werd als operatie-assistent twee keer uitgezonden naar Afghanistan. Schrijven hielp haar de ellende van alle dag te verwerken. Toch werd het ook haar te veel toen een 23-jarige Amerikaan op de operatietafel bezweek en later nog eens twee jonge Nederlandse militairen bij een actie omkwamen. ‘Dan zit je emmer wel even vol. Ik wist wel dat ik geen pleisters ging plakken maar je bent nooit voorbereid op hoe het echt is. Regelmatig dacht ik ‘waarom wilde ik dit ook alweer?’, het grijpt je aan. Humor helpt om te relativeren want je moet toch door.’

De ruim 70 veteranen en begeleiders luisterden muisstil naar haar verhaal. Onder de strenge blikken van diverse geschilderde Voorschotenaren in de Marotzaal van Kasteel Duivenvoorde werden na afloop verhalen uitgewisseld. Zoals van de 91-jarige Jan Jacob Leeflang. ‘Ik ben er voor het eerst bij, juist vanwege het boek van Maaike maar ik zie hier veel bekenden.’ Eind jaren vijftig zat hij twee jaar in Nieuw-Guinea. ‘Ik schaam me wel een beetje want er is geen schot gelost. Na het KIM in Den Helder werd ik vrij jong officier en moest naar de oost. Dan ben je snel zelfstandig en het heeft me gevormd. Wij voeren rond het eiland om te bevoorraden en hadden veel contact met de ongelofelijk aardige en gastvrije bevolking in de kampongs. Ze waren graag bij Nederland gebleven maar wij werden onder druk gezet door Amerika, die vond de invloed van Rusland op Indonesië veel te groot en hoopte het land zo tevreden te stellen. Zo ging dat nu eenmaal.’

Hoe anders was dat voor de 96-jarige Daniël Heijmans, hij vervaardigt nog altijd de kruiswoordpuzzel voor het Seniorenmagazine. Tussen 1948 en 1950 was hij in Indonesië. ‘Ik was 21 en moest voor mijn nummer opkomen. Wij zaten voornamelijk in de buitenposten, daar was de saamhorigheid groot want je bent op elkaar aangewezen. Gevaarlijk? Ja, zeker op konvooi, dan had je ploppers, extremisten die met zelfgemaakte geweren schoten. Zodra je er met zijn allen naar toe renden, waren ze weg maar ze maakten wel veel slachtoffers. Zo heb ik zes kameraden van mijn peloton verloren. Ook de bevolking werd enorm geraakt. De laatste maanden werkte ik in de officierskeuken. Elke dag kwamen er twee kinderen, ze hadden niks meer en wij gaven ze eten. Ik weet hun namen nu nog. Nee, ik ben nooit meer teruggegaan, ik kon de herinnering niet aan.’

En dan de ervaringen van Manus Oostveen en zijn partner Nadine Leighton. Ze ontmoetten elkaar in de jaren 90 in Italië tijdens de NAVO-actie in voormalige Joegoslavië. Manus was F-16 piloot, kort verbander, en Nadine werkte bij de operationele ondersteuning. ‘Wij zorgden dat de piloten kaarten en alle informatie hadden. Ja, ik hoorde hem in de lucht en dan hoop je toch dat iedereen weer heelhuids thuiskomt.’ Manus reageert nuchter. ‘Het overgrote deel was vrij makkelijk, gevaarlijk werd het pas toen Servië in 1998 Kosovo binnenviel.’ Veel wil hij er niet over vertellen maar verwijst wel naar Srebrenica. ‘Dat was pas erg.’

Burgemeester Stemerdink herhaalde haar belofte voor een witte anjer perk om veteranen te eren. ‘Die komt naast het herdenkingsmonument op de Julianalaan. Ook komt er meer aandacht voor de Indië-herdenking op 15 augustus. Daar doen we te weinig mee. Samen met u wil ik kijken hoe we deze herdenking een betere invulling kunnen geven.’ En dan is het tijd voor de traditionele blauwe hap want die hoort er bij, altijd!